Ulusal Yayın Kongresi

Tarihçe

Ülkemizde bugüne kadar 5 yayın kongresi yapılmıştır. Bütün yayın kongreleri devlet tarafından düzenlenmiş, devletin himayesinde yapılmıştır. Bu kongrelerde yayıncılık etrafında oluşan bütün
işlerin mevcut halleri görüşülmüş ve geleceğe ilişkin yol haritası belirlenmiştir.

Birinci yayın kongresi 1939’da, ikinci kongre1975’te, üçüncü kongre 1991’de, dördüncü kongre 1998’de toplanmıştır. Son yayın kongresi ise 2009 yılında yapılmıştır.

VI. Ulusal Yayın Kongresi’nin toplanması ise 3. Milli kültür Şurası Kararları arasında yer almış ve 2018 yılında toplanması şura kararı olarak kayda geçmiştir.

I. Türk Neşriyat Kongresi

Birinci Türk Neşriyat Kongresi, 1-5 Mayıs 1939’da Ankara’da toplanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın düzenlediği kongrenin amacı Maarif Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından, “Memleketin her yerinde basın ve yayın işlerinin resmi, hususi bütün alakalılarca fikir ve emek katılarak ciddi surette gözden geçirilmesi ve ana prensiplerle devletçe, fertçe takip edilecek usullerin tespit olunması için” olarak ifade edilmiştir.

I. Kongrede, Basın Yayın ve Satış İşleri Encümeni, Dilekler Encümeni, Edebi Mülkiyet Encümeni, Gençlik ve Çocuk Edebiyatı Encümeni, Mükâfat Yardım Propaganda İşleri Encümeni, Neşriyat Programı Encümeni, Tercüme İşleri Encümeni olmak üzere 7 komisyon oluşturulmuş ve bu komisyonların hazırladığı raporlar genel kurulda görüşülmüştür.

Komisyonlarda ağırlıklı olarak yayıncılar, hukukçular ve üniversite öğretim üyeleri görev almıştır. Kongrede resmi ve özel yayın kuruluşlarının verimli çalışmalar için işbirliği yapması, dilimize çevrilecek eserlerin seçilmesi, eğitim kurumları için yazılacak, çevrilecek eserlerin tespiti, bir çocuk kütüphanesi kurulması, halk için yapılacak yayınların belirlenmesi, eski yazılı olan eserlerin çevrilmesi, ansiklopedi, sözlük hazırlanması, telif çeviri için ödüllerin belirlenmesi, yayınevlerine devlet yardımı yapılması, okumaya teşvik için reklamların hazırlanması, yayın, satış ve dağıtımın düzenlenmesi, matbaacılıkta kalitenin arttırılması, eserlerin mülkiyet hakkı mevzuatının günün şartlarına göre değiştirilmesi gibi konular görüşülmüştür.

I. Neşriyat Kongresi’nin en önemli sonucu 1940’lı yıllarda başlayan ve etkileri bugün bile konuşulan “tercüme hareketinin” başlamasını sağlamasıdır.

II. Türk Yayın Kongresi

II. Yayın kongresi, birinci kongreden 36 yıl sonra toplandı. 24-27 Ocak 1975 tarihinde toplanan II.Türk Yayın Kongresinde komisyonlar ve tartışılan konu başlıkları I. Neşriyat Kongresi’ne uyum içinde ve I. Kongrenin devamı şeklinde belirlenmiştir. I. Neşriyat Kongresi’nde belirlenen 7 komisyona ve başlığa karşılık II. Kongrede 9 başlık ve komisyon belirlenmiştir. I. Kongrede ele alınan konulara, Standartlar ve Kitap Düzeni ile Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu tartışılan başlıklara eklenmiştir.

III. Yayın Kongresi ve Telif Hakları Kurultayı

III. Yayın Kongresi ve Telif Hakları Kurultayı, ancak 16 yıl aradan sonra, 12 Haziran 1991 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir.

Bu kongrede ağırlıklı olarak telif hakları ve ilgili yasalar tartışılmıştır. III. Kongrede kurulan komisyonlar ve konu başlıkları şu şekildedir: Milli Kültür ve Yayıncılık Sorunları, Yazarların sorunları, Yayıncılar, Yayınevleri ve Kitapçıların Sorunları, Telif Hakları Sorunları, Kitap Yayıncılığı ve Okuyucu Sorunları, Süreli Yayınlar, Gazete ve Derginin Sorunları.

IV. Ulusal Yayın Kongresi

16-19 Aralık 1998 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilen Dördüncü Ulusal Yayın Kongresi’nde 11 komisyon yer almıştır. Yayıncılık yasa tasarısı, telif hakları, kitapçıların ve yayıncıların sorunları, kitapçı, yayıncı, okuyucu ile kütüphane ilişkileri, okuma alışkanlığının yaygınlaştırılması gibi konular üzerinde durulmuştur. 1998’e kadar yapılan yasa taslak çalışmaları da göz önünde bulundurularak, Derleme Sorunları ve Bibliyografik Kontrol Komisyonu “Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu” hakkında rapor hazırlayıp yasanın güncellenmesinin önemini vurgulamıştır.

Bu kongrenin öne çıkan başlığı elektronik yayıncılığın bütün yönleriyle ele alındığı ve tartışıldığı bir kongre olmasıdır.

IV. Kongrede belirlenen başlıklar ve komisyonlar şunlardır:

1. Yayıncılık Yasa Tasarısı
2. Telif Hakları Sorunları
3. Ders Kitapları ve Yayıncılığı Sorunları
4. Düşünceyi İfade Özgürlüğü Açısından Yazar ve Yayıncı Sorunları
5. Çocuk, Gençlik ve Özürlülere Yönelik Yayıncılık
6. Yayıncılıkta Yeni Ufuklar: Elektronik Yayıncılık ve Yayıncılık Eğitimi
7. Derleme Sorunları ve Bibliyografik Kontrol
8. Türk Düşün ve Yazın Ürünlerinin Yurtdışında Tanıtımı
9. Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Yayıncılık ve Sorunları
10. Dağıtımcı ve Kitapçıların Sorunları
11. Okuyucu, Yayıncı, Kitapçı, Kütüphaneci İlişkileri ve Okuma Alışkanlığının Yaygınlaştırılmasında Kitle İletişim Organlarının ve Kütüphanelerin Rolü

V. Ulusal Yayın Kongresi

4-5 Aralık 2009 tarihinde toplanan Beşinci Ulusal Yayın Kongresi, küreselleşme ve ulus sonrası veya ulus ötesi dünya edebiyatı tartışmalarının sürdüğü, Dünya’nın ve Türkiye’nin bilgi toplumuna geçiş sürecini yaşadığı bir dönemde yapılmıştır. Bu kongrenin ana teması, devletin yayıncılıktan çekilerek bu alanı gelişen özel sektöre bırakması, yayıncılığın hukuki alt yapısını sektörün bütün bileşenleriyle birlikte oluşturması olarak değerlendirilebilir. Beşinci Ulusal Yayın Kongresi’nde Yayıncılık Sektörü ve sorunları 11 ayrı başlık altında oluşturulan komisyonlarda tartışılmıştır.

Komisyon raporları Genel Kurul’da görüşülmüş ve oylanarak kabul edilmiştir.

V. Ulusal Yayın Kongresinde kurulan komisyonlar ve ele alınan konular şunlardır:

1. Sektörel Yapı
2. Yayımlama Özgürlüğü ve Fikri Haklar
3. Yayıncılıkta Devletin Rolü ve Devlet Yayıncılığı
4. Çocuk ve Gençlik Kitapları Yayıncılığı
5. Eğitim Yayıncılığı, Akademik - Üniversite Yayıncılığı
6. Süreli Yayınlar
7. Kitapçılık, Dağıtımcılık
8. Satış ve Pazarlama
9. Kütüphaneler ve Derleme Sorunları
10. Yayıncılığın Dünyaya Açılımı, AB ve Uyum
11. Çeviri Politikaları